พวกเราหลายคนที่มีเชื้อสายจีน คงเคยได้ยินคำว่า ตุยเลี้ยง หรือต้องเคยเห็นแผ่นกระดาษแนวตั้งสีแดง เขียนด้วยอักษรจีนแปะอยู่ข้างประตูมาก่อนแน่ๆ แต่มันคืออะไร มีความสำคัญยังไง มาดูกัน
ตุ้ยเหลียน คืออะไร
'ตุยเลี้ยง' ในสำเนียงแต้จิ๋ว หรือ'ตุ้ยเหลียน' 对联 ในสำเนียงจีนกลางก็คือ บทกลอนคู่ มีรูปแบบเป็นคำกลอนคู่ซ้าย-ขวา ที่มีความคล้องจองและมีความหมายสัมพันธ์ต่อเนื่องกัน วัสดุที่ใช้มีหลากหลาย ทั้งการเขียนด้วยลายมือลงบนกระดาษหรือผ้า หรือเป็นการแกะสลักลงบนไม้หรือไม้ไผ่ หรือแม้แต่แกะลงในหิน
การติดตุ้ยเหลียนในห้องโถงใหญ่ในบ้านจีนโบราณ
ตุ้ยเหลียนแบบแกะสลักจากหิน
หน้าทางเข้าบ้านสกุลหลี่ บ้านจีนโบราณในเมืองซานซี
photo credit : duiduilian.com
ตุ้ยเหลียนแบบแกะสลักบนบานประตูไม้ หน้าบ้านจีนโบราณที่ปักกิ่งphoto credit : duiduilian.com
ตุ้ยเหลียน ใช้อย่างไร
ตุ้ยเหลียนไม่ใช่แค่คำมงคล เราจะเห็นตุ้ยเหลียนได้ทั้งในงานมงคลหรืออวมงคล ในงานมงคล จะเป็นตุ้ยเหลียนอวยพร งานศพก็จะมีการเขียนตุ้ยเหลียนไปแสดงความอาลัย หรือเวลามีแขกมาเยี่ยมเยือน หากคนนั้นเป็นบุคคลสำคัญหรือมีชื่อเสียง เจ้าบ้านก็มักจะขอให้แขกเขียนไว้เป็นที่ระลึก
สมเด็จพระเทพฯ ทรงพระอักษรพู่กันจีน ในคราวเสด็จเปิดงานตรุษจีนเยาวราช 2561
photo credit : khaosod.co.th
ในช่วงตรุษจีน คนจีนทุกบ้านจะเอาตุ้ยเหลียนติดไว้ที่หน้าบ้าน ตุ้ยเหลียนที่ใช้ในวันตรุษจีนมักใช้พื้นสีแดงตัวหนังสือสีทอง ในขณะที่งานอวมงคล จะเป็นตัวหนังสือดำบนพื้นขาว แต่สำหรับในประเทศจีนตั้งแต่สมัยโบราณ ไม่ว่าจะเป็นงานมงคลหรืออวมงคลก็ตาม ตัวหนังสือที่ใช้จะเป็นสีดำเสมอ เป็นความนิยมในพื้นที่นอกจีนแผ่นดินใหญ่ อย่างไทย มาเลย์ มากกว่าที่นิยมตัวหนังสือสีทอง เพื่อความเป็นสิริมงคล
ตำแหน่งทั่วไปที่นิยมติดตุ้ยเหลียน คือสองข้างประตูบ้าน และเหนือประตู นอกจากนั้นอาจจะใช้เป็นของตกแต่งภายในห้องได้อีกด้วย
ที่จีน แม้แต่ออฟฟิศสมัยใหม่ก็ยังติดตุ้ยเหลียนในเทศกาลตรุษจีน หลายแห่งนิยมติดป้ายฮก (福-ฝู) แบบกลับหัว เชื่อกันว่าเพื่อไม่ให้ความโชคดีไหลออก
หลายแห่งในจีนเชิญนักเขียนพู่กันจีนมาเขียนตุ้ยเหลียนฉลองตรุษจีนกันอย่างยิ่งใหญ่
ตุ้ยเหลียน สำคัญอย่างไร
เราสามารถพบเห็นตุ้ยเหลียนได้ทั่วไป ในเหตุการณ์ต่างๆตามช่วงชีวิต ตั้งแต่เกิด สอบเข้า แต่งงาน ย้ายบ้าน เลื่อนตำแหน่ง จนถึงงานศพ ตุ้ยเหลียนจึงมีความเกี่ยวพันฝังลึกลงไปในวิถีชีวิตของคนจีนมาตั้งแต่โบราณ
และการแต่งโคลงกลอนในตุ้ยเหลียน ไม่ใช่ว่าจะแต่งกันง่ายๆ นอกจากคำอวยพรที่มักพบเห็นทั่วไป เช่น 万事如意 ， 恭喜发财 (วั่นซื่อหรูอี้ กงสี่ฟาไฉ / ขอให้ทุกสิ่งสมปรารถนาและขอให้ร่ำรวยเงินทอง) 年年有余，吉祥如意 (เหนียนเหนียนโหย่วหยวี จี๋เสียงหรูอี้/ ขอให้มีเหลือกินเหลือใช้และขอให้สมหวังในทุกสิ่ง) ที่ได้ยินกันบ่อยๆแล้ว การแต่งตุ้ยเหลียนที่เรียกว่า 'เป๊ะ' ยังต้องแต่งตามฉันทลักษณ์ คือมีสัมผัสระหว่างคำในแผ่นด้านซ้ายกับด้านขวา ไม่ว่าจะเป็นในด้านความหมาย หรือเสียงหนักเบา
ตัวอย่างตุ้ยเหลียนขำๆ จากอจ.นิธิวุฒิ ศรีบุญชัยชูสกุล อ่านจากบนลงล่าง ซ้ายไปขวา ให้สังเกตคำศัพท์ ด้านซ้ายกับด้านขวาจะเป็นคำประเภทเดียวกัน (หนึ่ง-สาม, สามี-ภรรยา, ความสุข-สิ่งดี)
ตุ้ยเหลียนเป็นเรื่องสนุก น่าศึกษา สำหรับคนที่รู้ภาษาจีน ยิ่งใครลายมือสวยๆ แต่งกลอนเก่งๆ การโชว์การเขียนตุ้ยเหลียน ก็ถือเป็นการอวดฝีมือได้อีกทางหนึ่ง หรือการมีตุ้ยเหลียนเจ๋งๆที่เขียนหรือแต่งโดยคนมีชื่อเสียง ก็ถือว่าเป็นของประดับบ้านที่เอาไว้อวดกันได้
ตุ้ยเหลียน ในเมืองไทย
การใช้ตุ้ยเหลียนในเมืองไทยมีมาพร้อมกับคนจีนที่อพยพเข้ามาตั้งถิ่นฐาน จะเห็นได้ตามบ้านจีนโบราณ อย่างบ้านโซวเฮงไถ่แห่งย่านตลาดน้อย ที่สร้างมาตั้งแต่ยุคต้นรัตนโกสินทร์ หรือในงานศพที่จัดขึ้นในย่านเยาวราช ตามรูปถ่ายเก่าจะเห็นว่ามีตุ้ยเหลียนเขียนไว้อาลัยแก่ผู้ที่จากไปเต็มไปหมด
photo credit : อจ.นิธิวุฒิ ศรีบุญชัยชูสกุล
หรือแม้แต่ในวัง อย่างพระที่นั่งอนันตสมาคมหลังเก่าในหมู่พระที่นั่งอภิเนาว์นิเวศน์ ในสมัยรัชกาลที่ 4 ก็ยังพบว่ามีการติดตุ้ยเหลียนอยู่ 2 ฝั่งข้างพระที่นั่ง
ภาพภายในพระที่นั่งอนันตสมาคม ในพระอภิเนาว์นิเวศน์
(ภาพจาก สำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาติ)
ทุกวันนี้วัฒนธรรมการใช้ตุ้ยเหลียนในไทยได้เสื่อมความนิยมลงไปมาก คงเหลือไว้แต่ในวันสำคัญอย่างวันแต่งงานหรือขึ้นบ้านใหม่ ที่จะมีการว่าจ้างอาจารย์เขียนพู่กันจีน ให้เขียนคำอวยพรมงคลให้ (หาได้ที่เยาวราช)
ตุ้ยเหลียน คือสิ่งที่ตอกย้ำความเป็น '1 คำ 1 ความหมาย' ที่เป็นลักษณะเด่นของภาษาจีนได้อย่างชัดเจน และเมื่อปี 2005 ทางการจีนให้ประกาศให้ตุ้ยเหลียนเป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ อันดับหนึ่งของจีนอีกด้วย
...................................
ในช่วงเทศกาลตรุษจีน ชาวไทยเราก็กลับมานิยมติดตุ้ยเหลียน หรือบ้างก็เรียกว่าป้ายอักษรมงคลกันอย่างคึกคัก และนอกจากการติดตุ้ยเหลียนแล้ว ชาวจีนและชาวไทยเชื้อสายจีนยังนิยมมอบของขวัญให้แก่กันในวันตรุษจีน ได้แก่ แต๊ะเอีย ส้ม ขนมมงคลจีน หรือของตกแต่งบ้านที่เป็นมงคลต่างๆ
คลิกที่รูปเพื่อเลือกของขวัญสำหรับตกแต่งบ้านที่เป็นมงคล
...................................
subscribe รับข่าวสารทางอีเมล์ ที่นี่ เราสัญญาว่าจะส่งแต่บทความที่มีประโยชน์และโปรโมชั่นเด็ดไปให้ :)
